De Noordkust van Groningen

De Groninger waddenkust strekt zich uit tussen het Lauwersmeer en de Eemshaven en heeft een lengte van 34 kilometer. Dit langgerekte buitendijks getijdengebied met kwelders en wadvlaktes is vooral vermaard om de grote aantallen (regelmatig meer dan 100.000) wad- en watervogels in trektijd en winter. Van meer dan 20 soorten halen de aantallen de 1%-norm die de internationale betekenis van een wetland aanduiden. De kwelders zijn van belang voor fouragerende vogels en voor broedvogels als scholekster, tureluur, kluut, visdief, kokmeeuw, veldleeuwerik en graspieper.

Kluut, visdief en kokmeeuw zijn koloniebroedvogels. Op de kwelder zijn van deze soorten broedkolonies te vinden. Uiteraard zijn deze kolonies niet toegankelijk!


Tellers tijdens een steekproeftelling op de dijk tussen Noordpolderzijl en de Klutenplas in januari 2005. Koud en nat, zicht niet al te best zo te zien. Klik op de foto voor een vergroting	Filmpje van steenloper aan de Noordkust. Opent via windows media player, voorzien van geluid

Vele steltlopers overtijen op de kwelder tijdens hoogwater: scholekster, bonte strandloper, wulp (tienduizenden), zilverplevier, rosse grutto, tureluur, kluut (duizenden), groenpootruiter, bontbekplevier (honderden). Als het water zich bij eb terugtrekt, verplaatsen de vogels zich weer naar de wadplaten, om in het slik te fourageren. De kwelder is daarmee een belangrijke hoogwatervluchtplaats (in ons jargon een hvp): een rustplaats voor vogels die tijdens vloed niet op het wad terecht kunnen.


De kwelder bij de Emmapolder bij laagwater klik op een foto voor een vergroting	De paaltjesrijen van de landaarwinnigswerken vormen goed herkenbare telvakken

Voorts vind je er veel eenden: bergeend, wilde eend, smient en pijlstaart worden tijdens tellingen regelmatig in grote aantallen waargenomen. Ook wintertaling, slobeend en eidereend worden gezien, zij het in minder grote hoeveelheden.

Van de ganzenzoorten komen vooral brandgans, rotgans en (in het najaar) grauwe gans voor langs de kust. Ook wilde en kleine zwanen zijn regelmatig te gast.

Dan zijn er nog de specifieke kustzangvogels als frater, sneeuwgors, strandleeuwerik, oeverpieper en ijsgors.

Natuurlijk ontbreken de roofvogels niet: slechtvalk, bruine kiekendief, blauwe kiekendief, smelleken en ruigpootbuizerd.

Het is bijzonder handig om een telescoop mee te nemen als je vogels gaat kijken aan de Noordkust. Hier en daar is de kwelder enkele honderden meters diep en zonder telescoop zie je dan maar weinig. Kijkend over kwelder en wad heb je altijd de zon in de rug en dus altijd goed licht.


Noordpolder west (foto Arjo Bunskoeke)	In de bruine vegetatie zitten vaak wulpen verscholen

Binnendijks bestaat het landschap uit een grootschalig open landbouwgebied. Hier zijn in de winter soms grote aantallen fouragerende ganzen, zwanen, goudplevieren, wulpen en kieviten te vinden. Ganzen en zwanen doen zich dan te goed aan de oogstresten van bieten en winterpeen.

Aan de binnenkant van de dijk bevinden zich enkele aangelegde natte natuurgebiedjes: Ruidhorn in de Emmapolder en Feddema's plasje in de Zevenboerenpolder en een plas die plaatselijk bekend staat als de Klutenplas in de Negenboerenpolder. Hier zijn vaak veel (zwem)eenden te zien (wilde eend, smient, wintertaling, slobeend), en steltlopers, zowel 'wadsoorten' (wulp, groenpootruiter) als 'binnendijkse soorten' zoals kievit, oeverloper, bosruiter, witgatje en incidenteel bijv. grauwe franjepoot en poelruiter.


De klutenplas, binnendijks	natuurgebied in de Noordpolder	Een telling in de regen en bij harde Noordwestenwind (foto Arjo Bunskoeke)

De Noordkust is slechts op enkele plekken met de auto te bereiken: bij Noordpolderzijl (de enige plek met uitgebreide parkeergelegenheid), een paar plaatsen in de Emmapolder (de meest oostelijke polder, tegen de Eemshaven) en bij het gebouw van het waterschap in de Linthorst-Homannpolder ten noorden van Westernieland. Via Hornhuizen is ook het meest westelijke deel van de kust te bereiken, het begin van de Westpolder. Bij alle toegangspunten van de Noordkust zijn informatiepanelen geplaatst. Deze informatiepanelen lichten de bezoeker in over de speciale status van het kustgebied, wat er zoal te zien is en over de kwetsbaarheid er van.

De weg onderlangs de dijk is toegankelijk voor fietsers en wandelaars en over de dijk mag men wandelen. Een deel van het Wad en Wierdenpad loopt langs de dijk van de Noordkust.
De kwelders zelf betreden is een garantie voor verstoring en dus uit den boze! Vooral in de broedperiode (half maart tot half juli) en in de winterperiode, als grote groepen ganzen, wulpen en scholeksters rusten of fourageren, is het voor het welzijn van de vogels zeer ongewenst de kwelders zomaar te betreden.

De binnendijkse natuurgebieden kan men het best vanaf de dijk overzien. Een telescoop is hierbij onmisbaar, zeker voor de Ruidhorn. Nadeel is dat je een groot deel van de dag tegenlicht hebt.. Feddema's plas en de Klutenplas zijn alleen te voet of per fiets te bereiken.

Satelietfoto van de Ruidhorn. Een goed voorbeeld van natuurontwikkeling aan de Noordkust van Groningen en een poging om binnendijks een brakwatergebied te ontwikkelen. De wadvogelwerkgroep telt de vogels in deze plas zeer frequent om de aantalsontwikkeling vast te leggen. Rechtsboven een deel van het gasstation.

Het binnendijkse landschap is weids en eindeloos. Sommigen noemen het in de winter, als er mist over de lege akkers hangt wel eens mistroostig. In de zomer, met de akkers groen en vol, is dit poldergebied een lust voor het oog. Er zijn een aantal kenmerkende landschapselementen te vinden. Zo zijn er de slaperdijken (de vroegere zeedijken) met daarin dijkcoupures met schotbalkenhuisjes. En er zijn de eenvoudige betonnen bruggetjes die een poldervaart overspannen om zo de akker of de boerderij te kunnen bereiken.


Dijkcoupure in een slaperdijk, met een schotbalkenhuisje.	Een eenvoudig betonnen bruggetje in de Noordpolder

De integrale wadvogeltellingen worden traditioneel afgesloten in het Zielhoes te Noordpolderzijl. De tellers wisselen hun ervaringen uit en vullen onder het genot van koppen koffie, thee of snert de tellijsten in. Voor een overzicht van de geschiedenis van het Zielhoes, Noordpolderzijl en de Noordpolder, klik op de foto hieronder.


Zielhoes te Noordpolderzijl	De haven van Noordpolderzijl (foto: Arjo Bunskoeke)

De dijk langs de Emmapolder vormt tevens het meest noordelijkste stukje vasteland van Nederland. Op het allernoordelijkste puntje is een kunstwerk geplaatst, genaamd Poort Kaap Noord, van de kunstenaar René de Boer uit Usquert.


Kaap Noord in de Emmapolder	Vogels tellen, op weg naar de hemel. Vogelen is wel het allerleukste dat er is.