De wetlandwacht

Een wetland is een nat natuurgebied. Deze gebieden komen overal in Nederland voor. Verreweg het belangrijkste is de Waddenzee. Voor tientallen vogelsoorten vormen de wetlands een laatste plek waar ze geschikte omstandigheden aantreffen om te broeden, ruien, rusten of foerageren. Wetlands zijn dus belangrijke leefgebieden voor vogels.

In Nederland is sprake van een grote druk op de nog resterende natuur. Woningbouw, wegenbouw, recreatie, visserij en industrie nemen toe met de toenemende bevolkingsdruk en de zich verder ontwikkelende economische bedrijvigheid.

Het belangrijkste doel van de bescherming van wetlands, het wetlandwerk, is het bereiken van een betere bescherming van deze internationaal belangrijke vogelgebieden, zowel in formeel-juridische zin als in de dagelijkse praktijk van beheer en beleid.

Vogelbescherming Nederland heeft een netwerk van wetlandwachten opgezet voor alle wetlands in Nederland. Wetlandwachten zijn vrijwilligers die in hun gebied een oogje in het zeil houden.

De belangrijkste wetlands in de provincie Groningen zijn de Waddenzee, de Groninger Noordkust, het Lauwersmeer en de Dollard. De wadvogelwerkgroep van Avifauna heeft wetlandwachten voor de Groninger waddenkust. Verder functioneren in de Dollard ook twee wetlandwachten, namens Avifauna Groningen/Vogelwerkgroep IVN Oldambt.

De wetlandwachten aan de Groninger Noordkust zijn Dick Veenendaal voor het oostelijk deel van de kust (Noordpolder tot aan de Eemshaven). Er is momenteel een vacature voor het westelijk deel van de kust (Lauwersmeer tot aan Noordpolder).

Een belangrijke taak is het signaleren van verstoringen op de kwetsbare kwelders en natte natuurgebieden. Zij onderhouden contacten met Rijkswaterstaat, de politie, de vereniging van oevereigenaren en met Stichting Het Groninger Landschap. Komt u verstoring op de kwelders of in andere wetlands tegen tijdens uw wandeling op de dijk of tijdens het vogelkijken, aarzel dan niet om de wetlandwachten hierover in te lichten. Zij kunnen dan proberen adequate actie te ondernemen.

De belangrijkste verstoringsbronnen op de kwelders van de Groninger kust zijn recreatie en luchtvaart. Daarnaast is vogelonvriendelijk gebiedsbeheer een belangrijke bedreiging voor met name op de kwelder broedende vogels.

Verstoring door recreatie.
Hoewel er geen sprake is van zeer grootschalige recreatie op de kwelders, zijn er wel degelijk veel verstoringen door recreanten. Meestal gaat het om wandelaars die de kwelders betreden en de vogels opjagen. Voor bezoekers van het gebied is het moeilijk of niet te zien dat het om een beschermd natuurgebied gaat. Alleen bij de terreinen van Stichting Het Groninger Landschap staat een bordje met Verboden Toegang.

Veel particuliere eigenaars nodigen voorbijgangers zelfs uit om een wandeling richting hoogwatervluchtplaats of meeuwenkolonie te maken. Zij hebben daartoe een bordje met het opschrift "Opengesteld" bij hun hek geplaatst en ontvangen hiervoor subsidie van het Ministerie van LNV.

Omdat het gebied valt onder de Natuurbeschermingswet is elke vorm van verstoring van vogels ten allen tijde strafbaar. Dus ook als men de kwelders betreedt daar waar dergelijke bordjes “Opengesteld” staan. In het afgelopen jaar is de politie hierop vaker gaan controleren.

Ook is er soms - ondanks een verbod - nog sprake van plezierjacht. Daarnaast komt het voor dat sportvliegtuigjes te laag overvliegen. Met name groepen ganzen gaan dan massaal op de wieken. Deze onnodige onderbreking van rust en fourageren doet de conditie van ganzen uiteraard geen goed. De rust van de vogels wordt ook verstoord door vliegeren (een aantal jaren geleden zelfs een complete vliegerwedstrijd) op de dijk en de kwelders.

Verstoring door vogelonvriendelijk beheer.
Delen van de kwelders worden beweid. Dit is gunstig voor diverse vogelsoorten die voor broeden of foerageren de voorkeur geven aan een korte vegetatie. Beweiding kan echter ook een belangrijke bron van verstoring zijn als het vee te vroeg in het seizoen wordt ingeschaard. Dit gebeurt helaas veelvuldig. Vooral paarden zorgen voor veel onrust en trappen geregeld legsels kapot. Maar ook koeien die dwars door een klutenkolonie banjeren of groepen van honderden schapen doen de broedvogels geen goed. De Stichting Het Groninger Landschap is op aandringen van de wetlandwachten als eerste gebiedseigenaar overgegaan tot het later inscharen van vee.

De Ruidhorn
De Ruidhorn is een natuurontwikkelingsproject gelegen in de Emmapolder, gem. Eemsmond. Een beschrijving van het gebied is te vinden in de Grauwe Gors jrg. 28 nr. 2 (Boekema & Veenendaal 2000). Tussen de Ruidhorn en de kwelders bevindt zich de zeedijk. Aan de binnenkant van deze dijk is een weg, bestemd voor landbouwverkeer en dijkonderhoudwerkzaamheden. Deze weg is verder gesloten voor gemotoriseerd verkeer en bromfietsen.(Ik heb iedere gemotoriseerde fiets een bromfiets genoemd). De dijk is verboden voor honden.

Doel van de telling
Sinds februari 2005 tel ik, tijdens mijn bezoeken aan de Ruidhorn, alle passanten die op of voor de dijk langskomen. Genoteerd werd om wat voor soor passanten het ging, waar ze zich bevonden (voet of kruin van de dijk) en hoeveel verstoring deze passanten veroorzaakte op de op dat moment aanwezige vogels in de Ruidhorn. Om de verstoring te kwantificeren, werd geprobeerd vast te stellen welk percentage van de aanwezige vogels werd verstoord.

Enkele cijfers tot nu toe:
In de gehele periode heb ik in 19496 minuten 633 keer iets of iemand voorbij zien komen. Dit is 1 per 31 minuten:

89 x één of een groepje wandelaars (waarvan vijf met een hond), wat in 20% van de gevallen tot verstoring leidde.

354 x één of een groepje fietsers, wat in 5% van de gevallen tot verstoring leidde.

45 x een brommer, wat in 9% van de gevallen tot verstoring leidde. Ten opzichte van 2005 is in 2006 het aantal verstoringen gestegen van één verstoring per 212 minuten tot één verstoring per 190 minuten. Een toename van 15%.

88% van de zwaarste verstoringen (>50% verstoring) werden veroorzaakt door trekkers en (vracht)auto’s of voetgangers die over de kruin van de dijk lopen.

Verstoring door wandelaars wordt in 96% van de gevallen veroorzaakt doordat ze over de kruin van de dijk lopen; met een hond lopen of de Ruidhorn ín lopen.

De trekkers en (vracht)auto’s, die langs de dijk rijden, is verkeer dat ter plaatse moet zijn: landbouwverkeer; Rijkswaterstaat en het waterschap.

Bergeenden en Slobeenden b.v. verdwijnen bij verstoring uit de Ruidhorn om pas na een uur weer terug te keren. Steltlopers zie ik vaak helemaal niet meer terug. Brandganzen en Meerkoeten verplaatsen zich binnen de Ruidhorn. Grauwe Ganzen zie ik pas een dag later weer terug. Hierdoor gebeurt het dat een passant geen verstoring veroorzaakt, omdat een vorige passant al zo veel verstoring veroorzaakte, dat er niet veel meer te verstoren viel. Passanten op de kruin van de dijk kunnen zowel tot binnendijkse als buitendijkse verstoringen leiden. Tezijnertijd zullen de resultaten van het volledige onderzoek verschijnen in de Grauwe Gors.

De foto's hieronder geven een goed beeld van de verschillende manieren waarop over de openstelling van de kwelder wordt gedacht.


Stichting Het Groninger Landschap geeft duidelijk aan dat de kwelders niet vrij toegankelijk zijn.	Deze informatiepanelen staan bij alle toegangs- punten van de Noordkust. Ze leggen aan de bezoeker uit dat de kwelders een kwetsbaar natuurgebied vormen.


De organisatie voor agrarisch en particulier natuurbeheer staat wandelen op de kwelders wel toe.	Compleet met bordjes "opengesteld" zoals je die in en bos of park vindt.